Rede en begrip
Vertrouw met je hele hart op de Heer, en vertrouw niet op je eigen wijsheid. Overleg al je plannen met Hem. Dan zal Hij je leven leiden. Verbeeld je niet dat je heel erg wijs bent. Heb diep ontzag voor de Heer en blijf ver bij het kwaad vandaan.
Spreuken 3:5-7
Een van de belangrijkste kenmerken van onze westerse beschaving is een sterk verlangen naar rede en begrip. Dit begon al rond 600 voor Christus als een reactie op de mythologie van de oude Grieken. In plaats van te geloven in al die irrationele mythen en sagen, besloten de vroege Griekse filosofen dat men voor de antwoorden op de grote levensvragen niet langer mocht vertrouwen op die vreemde overleveringen uit het verleden, maar alleen op rede en logica die altijd gestaafd moesten kunnen worden aan harde feiten en zichtbare bewijzen.
Op zichzelf is dat goed te begrijpen, want ieder weldenkend mens ziet in dat de zwerftochten van bijvoorbeeld Odysseus en de verhalen over de hellehond Kerberus met een korreltje zout moeten worden genomen.
Het probleem met deze houding is echter dat de rede niet toereikend blijkt te zijn voor de antwoorden op de grote levensvragen en al helemaal niets aankan met geloof en een diepe ervaring met Jezus. Rede en geloof gaan een lange weg samen maar er komt altijd een moment waarop de twee ieder een andere weg inslaan. Rede is altijd beperkt tot bewijs dat afkomstig is van de geschapen orde. Hoe kan rede alleen dan sluitende antwoorden geven op de vraag hoe de hele geschapen orde is ontstaan? En hoe kan het logisch beredeneren antwoorden geven op de grote levensvragen zoals wat het betekent om mens te zijn? Waarom er zonde is en waarom kwaad? En wat is dan de oplossing voor die dingen?
Vanaf zo’n 100 jaar na Christus begonnen Christenen het Westerse verlangen naar rede en begrip uit te dagen. De echte antwoorden kunnen daar niet gevonden worden. De eerste Christenen verkondigden dat wat er nodig is om de grote levensvragen voor de mens definitief te beantwoorden nooit gebaseerd is op bewijs en rede, maar op geloof dat gebaseerd is op de ware openbaring van God. Alleen God, de ware bron en oorsprong van de geschapen orde, kan ons het juiste perspectief geven op de betekenis en het doel van het leven.
Het bovenstaande Bijbelvers is dan ook een belangrijke en machtige leidraad. Als je je leven goed wilt leiden, als je op rechte wegen wilt blijven lopen, houd dan op met proberen alles zelf uit te zoeken. Je eigen begrip is hopeloos ontoereikend om alles te begrijpen. Vertrouw in plaats daarvan op God. God maakt zichzelf en wat Hij van ons verlangt bekend in Zijn openbaring aan ons, voornamelijk door Zijn Woord in de Bijbel. Wij moeten in Hem geloven en Zijn wegen volgen. Dat geeft ons licht, de antwoorden op de grote levensvragen en helpt ons om alles wat in ons leven krom is geworden, weer recht te trekken.
De rede heeft zijn plaats, maar zelfs rede heeft de leiding nodig die alleen het ware geloof ons kan geven. Sommige van de meest kromme en vervormde producten van de rede in deze wereld zijn afkomstig van intelligente mannen en vrouwen die het vertrouwen in de Heer lieten varen en besloten dat het heel wat beter was om op hun eigen inzicht te leunen.
Blijf liever trouw aan het machtige Woord van onze liefdevolle, hemelse Vader.
